System płatniczy

System płatniczy to system  składający się  z pewnej grupy podmiotów, danych instrumentów i procedur, które wykorzystywane są do zapewnienia prawidłowego obiegu  pieniądza  w  obrębie określonego obszaru  geograficznego; zazwyczaj  jest nim  jeden  kraj. Można  mówić  zatem  o  krajowym  systemie  płatniczym obejmującym całościowo problematykę  płatności  dokonywanych  na  terytorium tego kraju.  System  płatniczy  danego  kraju  często  nie  jest  jednak  złożony  z  jednego powszechnego i uniwersalnego mechanizmu dokonywania płatności, który obsługiwałby transakcje  każdego  rodzaju,  tj.  zarówno  rozrachunki wysokokwotowe,  jak  i  detaliczne  w  formie  tradycyjnej. Są też systemy  płatności  transgranicznych,  które  obsługują  płatności  dokonywane  pomiędzy różnymi  krajami. W  większości  krajów  funkcjonuje  więcej  niż  jeden  z  takich mechanizmów, wyodrębnionych w sposób instytucjonalny i prawny, zwanych systemami płatności. I tak polski system płatności funkcjonuje w oparciu o następujące podmioty:

  • Narodowy Bank Polski – polski bank centralny,
  • Krajowa Izba Rozliczeniowa SA – odpowiedzialna za rozliczanie płatności detalicznych,
  • Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA– odpowiedzialny za rejestrowanie papierów  wartościowych i rozliczanie transakcji zawartych na papierach wartościowych,
  • Komisja Nadzoru Finansowego – odpowiedzialna za nadzór nad rynkiem finansowym.

Zasady rozrachunków międzybankowych ustalone są przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 128) płatność w instytucjach niebankowych może być zrealizowana:

  • gotówkowo,
  • przy użyciu instrumentów bezgotówkowych, w szczególności polecenia przelewu,
  • czeków rozrachunkowych, polecenia zapłaty oraz kart płatniczych.

Ustawa rozróżnia również czek gotówkowy i czek rozrachunkowy; pierwszy jest zaliczany do instrumentów rozliczeń gotówkowych, a drugi do instrumentów rozliczeń bezgotówkowych.

Orzeczenia: Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej – UZP z 2016-01-15