Dowód w postępowaniu cywilnym

Dowód w postępowaniu cywilnym – to środek służący do ustalenia faktów istotnych, czyli okoliczności mających znaczenie w sprawie, w przedmiocie której toczy się postępowanie cywilne.

Cechy faktów istotnych:

a) mają istotne znaczenie prawne (bezpośrednio związane z przedmiotem postępowania );

b) są sporne;

c) jeśli nie są sporne, to muszą budzić wątpliwości sądu.

Podstawą rozstrzygnięcia w postępowaniu cywilnym jest stan faktyczny sprawy i jego ocena merytoryczna, czyli materialno-prawna. Jego ustaleniu służą:

a) stwierdzenia stron o faktach;

b) żądania;

c) wnioski;

d) zarzuty;

e) materiał dowodowy uzyskany wskutek przeprowadzenia dowodów.

Okoliczności, które nie mogą być środkiem dowodowym to normy prawne. A fakty, które nie mogą być dowodzone to:

a) fakty notoryczne, powszechne;

b) fakty znane urzędowo;

c) fakty przyznane;

d) fakty uznane za przyznane (tzw. milczące przyznanie);

e) domniemania faktyczne;

f) domniemania prawne;

g) dowód przeciwieństwa (przeprowadza się je aby obalić domniemanie prawne);

h) fakty uprawdopodobnione;

i) dowód prima facia (z pierwszego zaskarżenia) – ma zastępować dowodzenie wysokim stopniem prawdopodobieństwa, że dany fakt wywołał określone skutki, jego celem jest wykazanie związku przyczynowego nie poprzez sprawdzenie, czyli udowodnienie, a w oparciu o przekonanie, które jest oparte na doświadczeniu życiowym.

Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym spoczywa na tej osobie, która wywodzi z danego faktu skutki prawne. Dopuszczenie środka dowodowego wymaga wydania w tym przedmiocie postanowienia przez sąd. Przesłankami dopuszczenia dowodu są:

a) wiarygodność źródła informacji;

b) przeprowadzona czynność dowodzenia;

c) wynik postępowania dowodowego;

d) racja wystarczająca do uznania danego faktu za udowodniony.

W Kodeksie postępowania cywilnego (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r., Dz.U. 1964, nr 43, poz.296, ze zm.), brak jest hierarchii środków dowodowych. Wszystkie dopuszczone środki podlegają zasadzie swobodnej oceny dowodów. Wyjątkami od tej zasady są:

a) uprzywilejowanie dowodu z dokumentu, jego pierwszeństwo przed innymi dowodami;

b) charakter subsydiarny (posiłkowy) dowodu z przesłuchania stron, służy stronie do wyjaśnienia faktów, które nie zostały dostatecznie wyjaśnione;

c) dowody wyłączne – akta stanu cywilnego, które stanowią dowód wyłączny zdarzeń w nich stwierdzonych.