
Instytucja przedawnienia – to instytucja prawa cywilnego, która określa skutki prawne niewykonania uprawnień przez czas określony w ustawie:
- a) zasiedzenie – nabycie prawa przez osobę nieuprawnioną wskutek faktycznego wykonywania przez nią tego prawa przez określony w ustawie okres, np. nieruchomość można zasiedzieć po 20 latach, ruchomość po 3 latach;
- b) przedawnienie – prowadzi do ograniczenia możności dochodzenia roszczenia, jeżeli nie było realizowane przez czas określony w ustawie;
- c) przemilczenie – prowadzi do nabycia prawa przez daną osobę na skutek niewykonania go przez uprawnionego;
- d) terminy zawite (prekluzyjne) – to terminy, w których powinna być dokonana dana czynność, oraz z którymi ustawa wiąże ujemne skutki dla strony w razie ich niezachowania; biegną bezwzględnie, nie podlegają przerwie, zawieszeniu, są z reguły krótsze od terminów przedawnienia.
Kwestie związane z instytucją przedawnienia zostały uregulowane w Ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93, ze zm.).
Przedmiot przedawnienia:
- a) podmiotowe prawo cywilne, np. własność;
- b) roszczenie majątkowe, z wyjątkiem:
– roszczeń o zniesienie współwłasności, windykacyjnych i negatoryjnych, wynikających z własności nieruchomości (bo w ogóle nie ulegają one przedawnieniu),
– roszczeń, których dochodzenie ograniczone jest terminami zawitymi: posesoryjne o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń oraz o wstrzymanie budowy (roszczenia te nie przedawniają się, lecz wygasają, jeśli nie będą dochodzone), oraz roszczenia z rękojmi.
Terminy przedawnienia:
- a) ogólne – nie mają zastosowania, jeśli przepis szczególny stanowi inaczej;
- b) szczególne – przewidziane w różnych przepisach normujących stosunki prawne.
Przepis art. 118 Kodeksu cywilnego przewiduje dwa podstawowe terminy przedawnienia:
- a) dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz roszczeń o świadczenia okresowe – 3 lata;
- b) dla pozostałych – 6 lat.
Bieg terminów przedawnienia – rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne lub od dnia wystąpienia zdarzenia, wywołującego roszczenie, lub dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie. Bieg terminów przedawnienia może zostać zakłócony przez:
- a) zawieszenie – bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a jeśli został rozpoczęty, to pewnego okresu nie wlicza się do tego biegu,
- b) przerwanie – cały okres, który upłynął do momentu przerwania uważa się za niebyły, po przerwaniu bieg przedawnienia zaczyna się na nowo,
- c) wstrzymanie jego zakończenia – w razie zaistnienia okoliczności przewidzianych przez prawo, przedawnienie nadal biegnie, może jednak zakończyć się dopiero po upływie pewnego czasu do ustania tych okoliczności.
Skutki upływu terminów przedawnienia – ten, przeciw któremu roszczenie przysługiwało, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeknie się skorzystania z zarzutu przedawnienia. Nie ważne jest zrzeczenie się z zarzutu przedawnienia przed upływem jego terminu.
Kancelaria Prawna Skarbiec oferuje swoje usługi w zakresie porad prawnych dla przedsiębiorców.
Doradztwo strategiczne, zarządzanie kryzysowe, ochrona majątku, kontrole podatkowe i celno-skarbowe, zwrot VAT.
Kontakt: sekretariat@kancelaria-skarbiec.pl