Postępowanie szczególne w sprawach o wykroczenia

Postępowanie szczególne w sprawach o wykroczenia – to procedura innego niż zwykły, trybu postępowania w sprawach o wykroczenia, uregulowana w Ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. 2001 nr 106 poz. 1148, ze zm.) oraz w Ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555, ze zm.). Wyróżnia się trzy rodzaje postępowania szczególnego: przyspieszone, nakazowe i mandatowe.

Postępowanie przyspieszone – stosowane jest do sprawców, którzy nie mają stałego miejsca zamieszkania, stałego pobytu, gdy zachodzi uzasadnione obawa, że rozpoznanie sprawy w trybie zwyczajnym będzie niemożliwe lub utrudnione. Przesłanką szczególną negatywną prowadzenia postępowania przyspieszonego jest okoliczność, że osoba podlega orzecznictwu sądów wojskowych. Przesłanką pozytywną jest schwytanie sprawcy wykroczenia na gorącym uczynku, bezpośrednio, a potem doprowadzenie go do sądu. Toczy się wg zasad obowiązujących w postępowaniu zwyczajnym z określonymi modyfikacjami:

a) wniosek o ukaranie musi spełniać tylko ograniczone wymogi formalne;

b) sąd bez zwłoki przystępuje do rozpoznania sprawy, zaznaczając w protokole, że prowadzi ją w trybie przyspieszonym;

c) sąd zobowiązuje obwinionego do pozostania do dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy;

d) w razie przerwania rozprawy na dłużej niż 3 dni, sprawę rozpoznaje się w trybie zwyczajnym;

e) w razie wydania wyroku pod nieobecność obwinionego, uzasadnienie sporządza się tylko na wniosek strony ustnie do protokołu, bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku;

f) termin do wniesienia środka odwoławczego wynosi 3 dni od daty ogłoszenia rozstrzygnięcia;

g) sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę najpóźniej w ciągu miesiąca od daty jej wpływu i sporządza uzasadnienie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku.

Postępowanie nakazowe – to postępowanie, podczas którego sąd może wyrokiem orzec nakaz karny na posiedzeniu. Przesłanką dodatnią szczególną tego trybu jest uznanie, że wystarczające jest wymierzenie grzywny w kwocie nie wyższej niż połowa przewidzianej w ustawie górnej granicy wysokości grzywny. Sąd może orzec także środek karny. Warunkiem niezbędnym do orzekania jest wniosek o ukaranie złożony przez oskarżyciela publicznego.

Postępowanie mandatowe – jest szczególnie uproszczonym trybem postępowania w sprawach o wykroczenia i prowadzi się je poza sadem. Ma ono charakter zastępczy lub warunkowy. Przesłankami pozytywnymi tego trybu postępowania są:

– popełnienie wykroczenia;

– za które uprawnieni funkcjonariusze upoważnieni są do nakładania grzywien;

– uznanie za wystarczające ukaranie sprawcy grzywną do 500 zł, a w przypadku gdy czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy – Kodeks wykroczeń – do 1000 zł;

– niekwestionowanie winy przez sprawcę i przyjęcie mandatu;

– schwytanie sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wyróżnia trzy rodzaje mandatów:

a) gotówkowy;

b) kredytowany;

c) zaoczny.