Zapis windykacyjny – jego istota polega na tym, iż może zostać ustanowiony jedynie w testamencie notarialnym. Na jego mocy spadkodawca otrzymuje uprawnienie do rozporządzania bezpośrednio poszczególnymi składnikami swojego majątku na rzecz konkretnej osoby. Z chwilą otwarcia spadku po śmierci spadkodawcy, zapisobiorca nabywa dany składnik majątku i staje się właścicielem przedmiotu zapisu. Zapis windykacyjny może zostać ustanowiony na rzecz jednej lub kilku osób jednocześnie.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być rzecz oznaczona co do tożsamości, zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. Może być nim również prawo użytkowania lub służebności osobiste i gruntowe. Przedmiotem zapisu nie może być rzecz przyszła ani oznaczona kwota pieniędzy. Zapis jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Zapis jest bezskuteczny i co do zasady nieważny, gdy uczyniono go pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. W tym przypadku wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.
