Klauzula abuzywna (inaczej: klauzula niedozwolona) to postanowienia wzorców umów (np. regulaminów sklepów internetowych, ogólnych warunków umowy itp.), które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób niezgodny z powszechnie obowiązującym prawem. O abuzywności danych postanowień przesądza to, iż kształtują one prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a nadto taki układ praw i obowiązków powoduje rażące naruszenie jego interesów.
Podkreślenia wymaga fakt, iż regulacja zawarta w kodeksie cywilnym dotycząca klauzul niedozwolonych i mająca na celu ochronę interesów konsumenta, znajduje zastosowanie jedynie w obrocie B2C, tj. między podmiotami profesjonalnymi (przedsiębiorcami), a podmiotami nieprofesjonalnym (konsumentami). Aby dane postanowienie zostało uznane za niedozwolone, poza kształtowaniem praw i obowiązków w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażącym naruszeniem interesów konsumenta, niezbędne jest także spełnienie dwóch pozostałych warunków uznania danego postanowienia za niedozwolone:
- przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia – w myśl art. 385[1] § 3 k.c. należy uznać za zapisy niedozwolone „te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu”.
- aby dana klauzula mogła zyskać miano abuzywnej, należy pamiętać, iż nie może dotyczyć określenia głównych świadczeń stron. Wskazują one bowiem na to, co dla stron stosunku jest najistotniejsze: zachowanie konsumenta, które bezpośrednio zmierza do zaspokojenia interesu przedsiębiorcy. Przykładowo w przypadku umowy sprzedaży będzie to zapłata ceny.
Poniżej wskazujemy trzy podstawowe zagrożenia związane są z posiadaniem klauzul niedozwolonych, np. w regulaminie sklepu internetowego:
- uznanie braku mocy wiążącej danych postanowień, będących klauzulami niedozwolonymi,
- poddanie postanowień kontroli sądowej w ramach kontroli abstrakcyjnej (ocena postanowień umownych dokonywana przez Sąd w oderwaniu od łączącego strony stosunku prawnego oraz umowy) lub kontroli indywidualnej (ocena postanowień umownych dokonywana przez Sąd w określonym stosunku prawnym łączącym strony),
- uznanie postanowień umownych za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
Ostatnie dwa zagrożenia niosą dla przedsiębiorcy ryzyko poniesienia wymiernych kosztów finansowych w postaci np. konieczności zapłaty kosztów procesu albo zapłaty kary finansowej nałożonej przez Prezes UOKiK.
Podstawa prawna
- art. 385[1]-385[3] kodeksu cywilnego
Potrzebujesz pomocy dotyczącej klauzuli abuzywnej?
Kancelaria Prawna Skarbiec oferuje swoje usługi w zakresie porad prawnych dla konsumentów i przedsiębiorców.
Kontakt: sekretariat@kancelaria-skarbiec.pl