„Należyta staranność” w prawie cywilnym

Zgodnie z art. 355 § 1 kodeksu cywilnego (k.c.), dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunku do danego rodzaju (należyta staranność).

Co do kryterium „stosunków danego rodzaju”, to na gruncie art. 355 § 1 k.c. należy o niej mówić jako staranność należyta, nie należy dokonywać jej gradacji. Wymaganą staranność indywidualizujemy stosownie do rodzaju stosunku zobowiązaniowego, ale jeżeli w ramach danego stosunku, mamy już do czynienia z miarą stypizowaną uwzględniającą charakterystyczne jej cechy takie w których chodzi np. o spełnienie świadczenia wymagającego szczególnych umiejętności albo dotyczące określonej osoby takie jak opiekowanie się dzieckiem, to należy mieć już na uwadze rodzaj i specyfikację długu obciążającego zobowiązaniowego, czy też ryzyka pojawienia się szkody w następstwie wykonania zobowiązania, jak również rozmiary tej szkody. Jednakże, bez znaczenia jest kwestia odnosząca się do odpłatności lub nieodpłatności zobowiązania.

„Kryterium ogólnych wymagań” rozpatrujemy z punktu widzenia wymagań istniejących w stosunkach ogólnych, więc nie należy zachować jedynie minimalnej staranności, tylko ma być ona optymalna. Staranność ogólnie wymagana jest to staranność normalna. Stwierdzenie staranności z jednej strony chroni interesy wierzyciela, a z drugiej strony nie oczekuje od dłużnika zachowania nierealnego, które w normalnych stosunkach zobowiązaniowych się nie zdarza.

Natomiast, jeżeli dłużnikiem jest osoba prowadząca działalność gospodarczą, to taki dłużnik jest zobowiązany do wykazania szczególnej staranności. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 § 2 k.c.).

Do kryterium oceny staranności przy przedsiębiorcy jako dłużniku wprowadzono szczególną staranność, która jest wymagana przy zawodowym charakterze tej działalności.

U przedsiębiorcy zarówno w stosunkach jedno lub obustronnych profesjonalnych powinno brać się pod uwagę charakter gospodarczy jak i zawodowy prowadzonej działalności, co oznacza, że taka działalność prowadzona jest stale i oparta na szczególnej wiedzy i umiejętnościach, dlatego od przedsiębiorcy wymagana jest szczególnie należyta staranność.

[oprac. Aneta Ignatiuk]