Oskarżyciel posiłkowy to inaczej oskarżyciel subsydiarny, uboczny; jest stroną procesową. Jest nim pokrzywdzony, występujący z oskarżeniem obok oskarżyciela publicznego w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu. W określonych prawem sytuacjach, również zamiast tego podmiotu.
Pokrzywdzony może złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej (art. 54 § 1 k.p.k.), bądź w myśl art. 343 § 5 k.p.k., w przypadku rozpoznania na posiedzeniu wniosku oskarżyciela publicznego o skazanie oskarżonego bez rozprawy (art. 335 k.p.k.), pokrzywdzony może złożyć takie oświadczenie najpóźniej na tym posiedzeniu. Pokrzywdzony staje się tym samym oskarżycielem posiłkowym przez samo złożenie oświadczenia, że ma zamiar działać w tym charakterze, a nie na mocy postanowienia sądu.
Ponadto, zgodnie z art. 55 § 1 k.p.k., pokrzywdzony może także samodzielnie wystąpić z aktem oskarżenia, w sprawie o czyn ścigany z urzędu, jako oskarżyciel posiłkowy w przypadku powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego lub o umorzeniu tego postępowania. W takim przypadku mówi się o oskarżeniu typu subsydiarnego (zastępczego). Nawet wówczas, gdy działa obok oskarżyciela publicznego jest podmiotem niezależnym. Oskarżyciel posiłkowy może zawsze odstąpić od oskarżenia.
