Testament jest czynnością prawną i tytułem powołania do dziedziczenia. Instytucja testamentu została unormowana w art. 941 i następne ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 Nr 16, poz. 93 ze zm.). Jest on jednostronną czynnością prawną dokonywaną na wypadek śmierci. W związku z tym jego skutki prawne nastąpią dopiero z chwilą śmierci testatora.
Kodeks cywilny przewiduje zakaz testamentów wspólnych. Testament może sporządzić tylko osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych. Testament to także czynność prawna o charakterze osobistym, w związku z czym nie może być on sporządzony lub odwołany przez przedstawiciela. Spadkodawca może go w każdym czasie odwołać w całości lub tylko jego poszczególne części czy postanowienia. W myśl art. 946 Kodeksu cywilnego odwołanie testamentu może nastąpić w ten sposób, że:
- spadkodawca sporządzi nowy testament lub w zamiarze odwołania zniszczy go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność lub
- dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Istotne jest, że jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. Rozróżnia się dwie podstawowe grupy testamentów, mianowicie: testamenty zwykłe oraz szczególne. Do testamentów zwykłych zalicza się własnoręczny (holograficzny), notarialny, allograficzny. W skład testamentów szczególnych wchodzą: ustny, podróżny oraz wojskowy.
Nieważność testamentu zachodzi w przypadkach, kiedy został on dotknięty wadami oświadczeń woli odnoszącymi się do sporządzenia testamentu w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści lub pod wpływem groźby. Ciekawostką jest, że od 2011 r. funkcjonuje elektroniczny Krajowy Rejestr Testamentów, który zawiera informacje o zarejestrowanych testamentach bez treści samych testamentów.
