Venture Capital

Historia funduszy venture capital (za Homoeconomicus.pl)

Venture Capital – „Dostarczenie kapitału obarczonego ryzykiem zwykle w formie udziału w kapitale własnym, przedsiębiorstwom o wysokim potencjale wzrostu. Przedsiębiorstwo venture capital dostarcza wartości dodanej w postaci doradztwa w zakresie zarządzania i tworzenia strategii. Inwestycje charakteryzują się wysokim ryzykiem, które jest rekompensowane przez wysokie zyski kapitałowe, zwykle osiągane w średnim okresie” – Dr Niell Carlson z European Venture Capital Association

Jako pierwszą instytucję o charakterze porównywalnym ze współczesnymi instytucjami zajmującymi się alokacją kapitału w przedsiębiorstwach uważa się spółkę utworzoną w 1822 roku w Belgii przez Societe Generale. Podobne procesy zachodziły nieco później w Stanach Zjednoczonych Ameryki. W drugiej połowie XIX wieku, wraz z rozwojem rynku kapitałowego oraz wraz ze wzrostem majątków prywatnych osób, pojawiły się sprzyjające warunki dla inwestycji w nowe, ryzykowne branże. Wolne kapitały oraz chęć udziału w obiecujących przedsięwzięciach zrobiły swoje. Mimo braku rozwiniętych metod szacowania ryzyka oraz przeprowadzania analizy opłacalności, znajdowali się chętni do podjęcia wyzwania.

W 1803 r. John D. Rockefeller wraz Mauricem Clarkiem powierzyli 4000 USD znajomemu, Samuelowi Andrews’owi, żeby wybudował i poprowadził rafinerię. To zdarzenie miało miejsce w czasie gdy sam Rockefeller nie był jeszcze obecny w branży naftowej; wraz z Clarkiem prowadził firmę handlu towarami sypkimi. Dzisiaj takich nieformalnych inwestorów określa się jako „angels”, czyli nieprofesjonalnych inwestorów finansujących start-upy.

Pionierskie inwestycje kapitałowe pozbawione najczęściej były pierwiastka doradczego w prowadzeniu interesu i ograniczone były do dostarczenia środków finansowych. Nie miały one również charakteru zinstytucjonalizowanego. Z biegiem rozwoju gospodarki wyodrębniło się jeszcze jedno ogniwo pomiędzy kapitałodawcami a kapitałobiorcami. Stanowili je doradcy, którzy w obliczu coraz bardziej rozwiniętego, a co za tym idzie skomplikowanego rynku kapitałowego oraz rozbudowanych procesów zarządzania firmą, stali się niezbędni. Dostarczali oni usługi zarówno dawcom jak i biorcom kapitału. Dla pierwszych dostarczali wiarygodne informacje o potencjalnych obiektach inwestowania i dokonywali selekcji, dla drugich stanowili istotne wsparcie merytoryczne w wielu kwestiach.

W latach 30-tych XX w. zarówno w USA jaki i Wielkiej Brytanii, trwały dyskusje na temat braku kapitału finansującego małą przedsiębiorczość. W raporcie Macmillana (Wielka Brytania) z 1931 r. zidentyfikowano brak funduszy pochodzących z sektora prywatnego jako główny problem. Raport przyczynił się do równolegle prowadzonej debaty w USA o możliwościach dostarczenia funduszy do small businessu szczególnie dotkniętego przez Wielka Depresję. Niestety trudno było o porozumienie kto i w jaki sposób powinien otrzymywać finansowanie.

Ale już w latach 30-tych kilka osób prywatnych, a w szczególności John Hay Whitney (1904-1982) oraz Laurence Rockefeller (1910-2004, wnuk J. Rockefellera), zaczęło systematycznie inwestować w pionierskie przedsięwzięcia. Obok nich znajdowali się również inwestorzy z rodzin Mellonsów i Phippsów. W tym miejscu warto dodać, że termin Venture Capital został po raz pierwszy użyty w przededniu wojny, w 1939 na konwencie Amerykańskiego Stowarzyszenia Bankierów Inwestycyjnych przez jego prezydenta Jean Wittera.

Krótko po II Wojnie Światowej, w Nowym Jorku te właśnie rodziny zaczęły otwierać biura i zatrudniać menadżerów którzy mieli odkrywać, wyceniać i inwestować w przedsięwzięcia o ponadprzeciętnych perspektywach wzrostu. I chociaż te fundusze zmieniały się, to fundusze Rockefellerów (Venrock Associates), Whitneyów (J.H. Whitney) czy Phippsów (Bessemer Venture Partners) są aktywne współcześnie. Sam Venrock w ciągu ostatnich 30 lat wsparł 250 przedsięwzięć, a wśród nich takie tuzy jak Intel, Doubleclick i Apple Computer.

Inną inicjatywą sektora prywatnego było założenie American Research and Developement (ARD) w Bostonie w 1946 r. ARD był ważny nie tylko ze względu na firmy które założył, ale także ze względu na założyciela, generała Georgesa Doriota związanego z Harvard Business School (HBS). Doriot miał wielki wpływ na studentów HBS, z których wielu zostało później „venture-kapitalistami”. Co ważne, Doriot poprzez swoje wystąpienia i artykuły określił „zwyczaje” inwestowania poprzez VC. Najbardziej spektakularna inwestycja ARD w Digital Equipment Corporation (1958) o początkowej wartości 70 tys. USD, urosła do przedsięwzięcia wartego 350 mln USD w 1971 r., co było wystarczającym dowodem na to, że ponadprzeciętny zwrot na inwestycji jest możliwy.

Cały przemysł VC pozostałby zapewne grą dla bogatych chłopców gdyby nie Lyndon Baines Johnson. Szukając wsparcia małego biznesu dla swojego startu w wyborach prezydenckich, Johnson przeforsował w amerykańskim senacie ustawę o programie Small Business Investment Corporations (SBICs). Celem było danie zachęt do inwestycji w małe przedsiębiorstwa. Chodziło m.in. o:
– gwarancje kredytowe które umożliwiły inwestorom podwyższenie ich funduszy, co czyniło tani kapitał dostępnym dla inwestorów, z których wielu wkrótce opuściło program SBICs zakładając niezależne firmy venture capital;
– Ustawa o SBICs ograniczyła przepisy (pochodzące jeszcze z czasów Wielkiego Kryzysu) zabraniające bankom posiadania więcej niż 5% udziałów w przedsiębiorstwie. Działając w oparciu o program, banki mogły posiadać duże udziały w inwestycjach typu venture. Stąd, zwłaszcza w latach 60-tych i 70-tych, banki były największymi dawcami kapitału. Ten stan rzeczy zmienił się dopiero w latach 80-tych gdy banki zostały wyparte przez firmy niezależne.

Mniej więcej w tym samym czasie, ośmiu naukowców – w tym Robert Noyce, Eugen Kleiner i Gordon Moore – opuściło założone przez wynalazcę tranzystora Williama Shockley’a Shockley Semiconductor Laboratory. Skontaktowali się z nowojorskim bankierem Arturem Rockiem w celu zdobycia środków na badania nad półprzewodnikami. Ostatecznie do projektu został pozyskany przemysłowiec i wynalazca Sherman Fairchild. Tak powstał Fairchild Semiconductor w którym pracowali Noyce i Moore do roku 1968 kiedy to założyli Intel Corporation. Ponownie zresztą zostali wsparci przez Rocka, który od 1961 roku razem ze wspólnikiem Tommym Davisem posiadał w San Francisco biuro pod szyldem Davies& Rock.

W latach 70-tych wiele firm z San Francisco przeniosło się 30 mil na południe do Sand Hill Road aby stać się geograficzną i finansową częścią Krzemowej Doliny. Firma Kleiner Perkins Caufield & Byers, która pierwsza uczyniła ruch w tamtym kierunku, stała się przykładem nowego stylu prowadzenia inwestycji venture capital. Poprzez aktywne działanie, partnerzy firmy osobiście działali jak przedsiębiorcy. Jeżeli nikt nie przynosił im obiecujących projektów, oni sami tworzyli przedsięwzięcia takie jak np. Tandem Computers, obecnie oddział firmy Compaq Computer.

Kolejny milowy krok postawiono w latach 1977-82. W 1974 roku wprowadzono bardziej restrykcyjne przepisy w ustawie The Employment Retirement Investment Security Act, co niemal całkowicie odcięło fundusze emerytalne, a właściwie ich pieniądze od rynku venture capital. Przepisy były stopniowo liberalizowane od roku 1977 do 1982 i pieniądze funduszy emerytalnych wpłynęły szerokim strumieniem do niezależnych firm. Fundusze emerytalne mogły inwestować do 10% zarządzanych aktywów. Obniżono równocześnie podatek od zysków kapitałowych.

W ciągu ostatnich 50 lat, niezliczona ilość amerykańskich, szybko rozwijających się firm, przeważnie związanych z nowoczesnymi technologiami, uzyskała finansowanie poprzez venture capital. Wśród nich znalazły się: Amazon.com, America Online, Amgen, Apple Computer, Cisco Systems, Compaq, DEC, Federal Express, Heltheon, Silicon Graphics, Genentech, Intel, Lotus, Netscape, Oracle, Seagate, Sun Microsystems, 3Com, Yahoo!. Te i wiele innych firm wspartych przez venture capital przyczyniło się do powstania całkowicie nowych branż przemysłu takich jak biotechnologie, półprzewodniki, oprogramowanie baz danych, Internet, minikomputery, stacje robocze oraz łączność cyfrowa. W ten sposób venture capital stał się ważną częścią amerykańskiego narodowego systemu innowacji.

W Polsce wsparcie ze strony VC uzyskały między innymi: Star Foods, Radio Zet, Nowakowski-Piekarnie, Sfinks S.A., Agros Nova, Opoczno S.A., PolCard, Euronet, Qumak-Secom, Aster City Cable, Muza S.A., Bankier.pl, Hoopla Sp. z o. o., Travelplanet.pl

Homo Oeconomicus
listopad 2006

Venture Capital na świecie

Australia Venture Capital Association
Association Francaise des Investisseurs en Capital
Belgian Venturing Associations
Brazilian Venture Capital Association
British Venture Capital Association
Canadian Venture Capital Association
China Venture Capital Association
Czech Venture Capital Association
European Venture Capital Association
Finnish Venture Capital Association
German Venture Capital Association
Gulf Venture Capital Association
Hong Kong Venture Capital Association
Hungary Venture Capital & Private Equity Association
Institutional Limited Partners Association (ILPA)
Irish Venture Capital Association
Israel Venture Association
Japan Venture Capital Association
Korean Venture Capital Association (KVCA)
Latin America Venture Capital Association (LAVCA)
Latvian Venture Capital Association
Netherlands Venture Capital Association
Russian Venture Capital Association
Singapore Venture Capital and Private Equity Association
Slovak Venture Capital and Private Equity Association
South African Venture Capital Association (SAVCA)
Spanish Venture Capital Association
Swedish Venture Capital Association
Swiss Private Equity & Corporate Finance Association
Thai Venture Capital Association
Turkish Venture Capital & Private Equity Association (TVCA)
U.S.-India Venture Capital Association (US-IVCA)
U.S. National Venture Capital Association (NVCA)
Venture Capital Association of Nigeria