Opcje zapadkowe

W przypadku opcji zapadkowych (ang. ratchet options, cliąuet options) istotny jest nie tylko sam fakt ustanowienia nowego ekstremum przez cenę instrumentu bazowego, lecz także znacznie ma moment, w którym zostało ono osiągnięte. W chwili zawierania kontraktu, nabywca i wystawca opcji określają terminy, w których będą sprawdzać cenę instrumentu bazowego. Wszystko to, co dzieje się poza ustalonymi datami, nie ma wpływu ani na funkcję wypłaty, ani na wartość opcji.

Mechanizm wyznaczania wartości końcowej opcji zapadkowej przedstawia się w poniższy sposób. Jeżeli w dniu ustalonym w kontrakcie opcja jest out-of-the-money, następuje korekta ceny rozliczenia: dotychczasowa cena wykonania jest zastępowana przez bieżącą cenę instrumentu bazowego. Tak opisany mechanizm korekty kursu rozliczenia działa aż do dnia wygaśnięcia opcji. Wówczas to ostateczną cenę realizacji porównujemy do wartości ekstremalnej. Jest ona wyznaczona spośród wszystkich wartości zanotowanych przez instrument bazowy w tych, spośród ustalonych dat, w których opcja nie była out-of-the-money. Dla opcji kupna wartością ekstremalną będzie najwyższa wartość instrumentu bazowego, dla opcji sprzedaży – wartość najniższa. Omówione zmiany zapadają automatycznie aż do dnia wygaśnięcia opcji.

Podobieństwo opcji zapadkowych do opcji wstecznych jest nieco złudne. Przypomnijmy, że w przypadku opcji wstecznych mechanizm korekty obejmował tylko jeden element funkcji wartości końcowej. W przypadku opcji zapadkowych zmiany mogą dotyczyć zarówno ceny wykonania, jak i ekstremalnej ceny instrumentu bazowego. Wynika z tego, że opcje zapadkowe są raczej odpowiednikami opcji maksymalnego zysku (high-low options).

Przy zupełnie innym, niż w przypadku opcji wstecznej, sposobie wyznaczania wartości wypłaty, nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy premia za opcję zapadkową będzie niższa czy wyższa od premii za analogiczną opcję wsteczną. Należałoby raczej porównać ją do premii za opcję maksymalnego zysku. Zauważmy, że wartość funkcji wypłaty z opcji zapadkowej będzie zawsze niższa od wartości funkcji dochodu z analogicznej opcji maksymalnego zysku. Wynika to z ograniczeń dotyczących wyznaczania ceny minimalnej i maksymalnej aktywu bazowego. W oparciu o powyższe możemy stwierdzić, że cena opcji zapadkowej będzie niższa od ceny za analogiczną opcję maksymalnego zysku. Skala różnicy w wartości premii zależy oczywiście od częstotliwości pomiaru ceny aktywu bazowego oraz dokonywania korekty kursu realizacji.

Fragment pracy Arkadiusza Napiórkowskiego „Charakterystyka, wycena i zastosowanie wybranych opcji egzotycznych” (Warszawa, 2001 r.). Praca ukazała się w ramach serii wydawniczej „Materiały i Studia” Narodowego Banku Polskiego, gdzie publikowane są opracowania, będące efektem badań pracowników Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych oraz autorów z innych departamentów Narodowego Banku Polskiego, jak również uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczą one ważnych, z punktu widzenia teorii i praktyki, problemów związanych z bankowością i polityką pieniężną. Czasopismo ukazuje się w języku polskim. Wybrane numery dostępne są również w języku angielskim. Rozprowadzane jest bezpłatnie.