System płatniczy to system składający się z pewnej grupy podmiotów, danych instrumentów i procedur, które wykorzystywane są do zapewnienia prawidłowego obiegu pieniądza w obrębie określonego obszaru geograficznego; zazwyczaj jest nim jeden kraj. Można mówić zatem o krajowym systemie płatniczym obejmującym całościowo problematykę płatności dokonywanych na terytorium tego kraju. System płatniczy danego kraju często nie jest jednak złożony z jednego powszechnego i uniwersalnego mechanizmu dokonywania płatności, który obsługiwałby transakcje każdego rodzaju, tj. zarówno rozrachunki wysokokwotowe, jak i detaliczne w formie tradycyjnej. Są też systemy płatności transgranicznych, które obsługują płatności dokonywane pomiędzy różnymi krajami. W większości krajów funkcjonuje więcej niż jeden z takich mechanizmów, wyodrębnionych w sposób instytucjonalny i prawny, zwanych systemami płatności. I tak polski system płatności funkcjonuje w oparciu o następujące podmioty:
- Narodowy Bank Polski – polski bank centralny,
- Krajowa Izba Rozliczeniowa SA – odpowiedzialna za rozliczanie płatności detalicznych,
- Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA– odpowiedzialny za rejestrowanie papierów wartościowych i rozliczanie transakcji zawartych na papierach wartościowych,
- Komisja Nadzoru Finansowego – odpowiedzialna za nadzór nad rynkiem finansowym.
Zasady rozrachunków międzybankowych ustalone są przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 128) płatność w instytucjach niebankowych może być zrealizowana:
- gotówkowo,
- przy użyciu instrumentów bezgotówkowych, w szczególności polecenia przelewu,
- czeków rozrachunkowych, polecenia zapłaty oraz kart płatniczych.
Ustawa rozróżnia również czek gotówkowy i czek rozrachunkowy; pierwszy jest zaliczany do instrumentów rozliczeń gotówkowych, a drugi do instrumentów rozliczeń bezgotówkowych.
Orzeczenia: Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej – UZP z 2016-01-15
